Miejskie Przedszkole nr 25 im. Króla Maciusia I w Katowicach

W złożonym, szybko zmieniającym się świecie, każda osoba, a zatem i nasz przedszkolak, w przyszłości będzie potrzebowała szerokiego spektrum umiejętności i kompetencji……  Kompetencje kluczowe wspierają nasz rozwój osobisty, włączają w życie społeczne, pozwalają sprawnie funkcjonować na rynku pracy.

A zatem, czym są kompetencje kluczowe?

Kompetencje kluczowe są definiowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw, przy czym:

1. na wiedzę składają się fakty i liczby, pojęcia, idee i teorie, które są już ugruntowane i pomagają zrozumieć określoną dziedzinę lub zagadnienie;
2. umiejętności to zdolność i możliwość realizacji procesów i korzystania z istniejącej wiedzy do osiągania wyników
3. postawy opisują gotowość i skłonność do działania lub reagowania na idee, osoby lub sytuacje.

Po raz pierwszy zostały określone w Zaleceniach Parlamentu Europiejskiego i Rady z dnia 18.12.2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. Zredefiniowano je w Zalecenciach Parlamentu z dnia 22.05.2018 r. W uzasadnieniu do dokumentu możemy przeczytać:: 

"W gospodarce opartej na wiedzy zapamiętywanie faktów i procedur jest kwestią kluczową, lecz nie wystarcza, by zapewnić postęp i sukcesy. W naszym szybko zmieniającym się społeczeństwie istotniejsze niż kiedykolwiek wcześniej są takie umiejętności jak, umiejętność rozwiązywania problemów, krytycznego myślenia, zdolność do współpracy, umiejętność kreatywnego myślenia, myślenia komputacyjnego i samoregulacji. Są to narzędzia pozwalające to, czego się nauczono, wprowadzać w życie w czasie rzeczywistym, by generować nowe idee, nowe teorie, nowe produkty i nową wiedzę."

wyłonionych zostało 8 kompetencji kluczowych:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
• kompetencje językowe; (Wielojęzyczność)
• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
• kompetencje cyfrowe;
• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;
• kompetencje obywatelskie;
• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;
• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Co ważne, kompetencje kluczowe rozwija się w perspektywnie uczenia się przez całe życie, począwszy od wczesnego dzieciństwa przez całe dorosłe życie. 

 Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwala na jego stymulacje w kierunku kompetencji kluczowych:

Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.:

• rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich,
• zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresje kulturalną,
• ciekawość i zadawanie są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

Jak kształtujemy kompetencje kluczowe ? 

Kompetencje kluczowe doskonale wpisują się w obszary realizacji podstawy programowej – w fizyczny, emocjonalny, społeczny i poznawczy obszar rozwoju dziecka. Kompetencje kluczowe to nie tylko wiedza, to także dostarczanie dziecku wielu okazji do samodzielnego działania, dzięki którym wyrobi sobie odpowiednie nawyki i praktyczne umiejętności, które umożliwią mu przyjmowanie odpowiednich postaw w przyszłości. 

1. Rozumienie i tworzenie informacji - zdolność identyfikowania, rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania pojęć, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie, przy wykorzystaniu obrazów, dźwięków i materiałów cyfrowych we wszystkich dziedzinach i kontekstach.  W przedszkolu - 
   Przykładowe działania przedszkola:

   słuchanie utworów literackich, wzbogacanie słownika dzieci ( bierny i czynny), stwarzanie sytuacji do wypowiedzi dzieci, ćwiczenia pamięci odtwórczej nauka wierszy, ról, występy artystyczne, zabawy paluszkowe, ogrywanie scenek ( drama, teatr kukiełkowy, pacynki, teatr cieni, zabawy paluszkowe), zabawy logopedyczne, umożliwienie dzieciom korzystania z biblioteki przedszkolnej, wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań - realizacja programy ODIMENNA NAUKA CZYTANIA- I. Majchrzak, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokowo- słuchową, występy artystyczne dzieci na uroczystościach przedszkolnych, co wiążę się z wcześniejszą nauką na pamięć roli, np. "Jasełka", "Dzień babci i dziadka" itp., udział dzieci w spektaklach teatralnych, udział w projektach edukacyjnych, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokowo- słuchową, ćwiczenia grafomotoryki ręki, jako przygotowanie do pisania (np. plastelina, gazety, masa solna) - doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie).

2. Wielojęzyczność- zdolność do prawidłowego i skutecznego korzystania z różnych języków w celu porozumiewania się. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 1 x w tygodniu, poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim, uczestniczą w grach i zabawach ruchowych, śpiewają i ruchem interpretują treść piosenek, wierszyków, rymowanek, układają historyjki obrazkowe.

3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii- zdolność rozwijania i wykorzystywania myślenia, i postrzegania matematycznego do rozwiązywania problemów w codziennych sytuacjach. Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych dotyczą zdolności i chęci wyjaśniania świata przyrody z wykorzystaniem istniejącego zasobu wiedzy i stosowanych metod, w tym obserwacji i eksperymentów. Kompetencje techniczne i inżynierskie to stosowanie tej wiedzy w odpowiedzi na postrzegane ludzkie potrzeby lub wymagania. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie wg cech jakościowych, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: lewa/prawa - realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej – DZIECIĘCA MATEMATYKA (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu), ćwiczenia, zadania, zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne, obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych, prowadzenie kalendarza pogody, prowadzenie czasowych „ogródków”, hodowli roślin  w salach,  zabawy mikroskopem, lupą itp. - zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza) - zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych), zabawy plastyczne, konstrukcyjne (wizualizacyjno-przestrzenne), zabawy na ogrodzie przedszkolnym.

4. Kompetencje cyfrowe- krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   wykorzystywanie narzędzi TIK, multimedialnych w pracy edukacyjnej- komputerów, tablicy multimedialnej, monitora multimedialnego, programów komputerowych, magnetofonu, Internetu, - nauka kodowania przez zabawę, zajęcia z Podłogą Interaktywną Fun Floor "Magiczny dywan", realizacja zajęć na temat bezpieczeństwa w sieci, wykorzystanie Internetu - oglądanie prezentacji, filmów edukacyjnych, przyrodniczych.

5. Osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się- zdolność do autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego, podczas wszelkich zajęć dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych, uczą się konkretnych zachowań i reakcji, dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej, stosowanie wzmocnień pozytywnych, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się zagospodarowywania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.

6. Kompetencje obywatelskie- zdolność działania jako odpowiedzialni obywatele oraz pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym, w oparciu o rozumienie pojęć i struktur społecznych, gospodarczych, prawnych i politycznych. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   organizowanie sytuacji edukacyjnych zapoznających dzieci z rodziną, historią okolicy przedszkola, miasta, kraju, zwracanie uwagi na stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnych sytuacji, uroczystości, organizowanie uroczystości z okazji świąt rodzinnych i państwowych,  uczenie tolerancji dla odmienności rasowej, fizycznej,  eliminowanie postaw społecznie niepożądanych,  ustalanie wspólnie z dziećmi kodeksów grupowych,  organizowanie na terenie przedszkola akcji charytatywnych i społecznych na rzecz ludzi i zwierząt poszkodowanych przez los i chorych, organizowanie spacerów, i wycieczek do miejsc użyteczności społecznej.

7. Przedsiębiorczość- zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób. Przedsiębiorczość opiera się na kreatywności, krytycznym myśleniu i rozwiązywaniu problemów. 
   Przykładowe działania przedszkola:

   podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych organizowanie warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania, codzienne zabawy w kącikach zainteresowań,  realizacja tematycznych projektów, zabawy na placu zabaw, organizacja zabaw oraz zadań zespołowych uczących współodpowiedzialności i współpracy, udział dzieci w zawodach sportowych, konkursach plastycznych, teatralnych, muzycznych.

8. Świadomość i ekspresja kulturalna- rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i komunikowania pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu. 
   Przykładowe działania przedszkola:
   codzienne organizowane i swobodne zabawy plastyczne z wykorzystaniem różnorodnych technik, udział dzieci w konkursach plastycznych, muzycznych, tanecznych, organizowanie wystaw prac plastycznych, tworzenie dekoracji do wystroju sala i korytarza, zabawy muzyczne i taneczne, słuchanie muzyki, ilustrowanie muzyki, odtwarzanie ruchem,  tworzenie przez dzieci instrumentacji muzycznych, zajęcia muzyczno-rytmiczne, udział w uroczystościach z udziałem dzieci jako aktorów, zorganizowanie dla dzieci kącików teatralnych,  tworzenie scenografii do przedstawień,  organizacja koncertów muzycznych i przedstawień na terenie przedszkola,  udział dzieci w spektaklach teatralnych w Teatrze, poranki muzyczne, zajęciach w bibliotece.

/Opracowanie: Elżbieta Szlandrowicz Na podstawie opracowania Anny Jurewicz – Ośrodek Rozwoju Edukacji i Przedszkola im. J. Brzechwy w Trąbkach Wielkich, Metis S. Furgoł – Jak kształtować kompetencje kluczowe?, inso.pl  kompetencje kluczowe w przedszkolu/