Miejskie Przedszkole nr 25 im. Króla Maciusia I w Katowicach

Prawidłowy rozwój mowy, czyli co zaniepokoić nas powinno

Wiek przedszkolny to taki czas, kiedy rozwój mowy jest najbardziej intensywny i trwa on aż do 6 - 7 roku życia. Potem mowa jest jedynie wzbogacana i doskonalona.

 

Najważniejsze są pierwsze cztery lata życia. Prawidłowo rozwinięty trzylatek, czyli Maciusiowy Pytalski, powinien w sposób czynny używać około 1000 - 1500 słów, a jeszcze więcej ich rozumieć. Powinien potrafić też budować zdania rozwinięte, składające się z podmiotu, orzeczenia i dopełnienia np. Kasia rysuje dom. Ponadto dzieci zaczynają też budować różne rodzaje zdań złożonych, np. Kasia rysuje dom kredkami. Ten okres rozwoju mowy nazywany jest okresem zdania.

Tuż po nim, następuje okres swoistej wymowy dziecięcej. Jest to ostatni okres rozwoju mowy dziecka. W tym czasie mowa stale się rozwija i wzbogaca, nie tylko ilościowo, czyli nie tylko zwiększa się zakres słownika, ale i jakościowo. Dziecko uczy się używania poprawnych form gramatycznych. Pod koniec tego okresu rozwojowego zasób znanych słów sięga 3000 - 4000 tysięcy. Do piątego roku życia dziecko przyswaja sobie na ogół wszystkie formy gramatyczne, a w 6 - 7 roku potrafi używać prawie każdej formy zdania.
 
A jak wygląda kwestia poprawności artykulacyjnej? Otóż
 

Dziecko 3-letnie powinno wypowiadać następujące głoski:

- p, b, m oraz zmiękczone: pi, bi, mi
-  f, w, fi, wi
- ś, ź, d, dź
- k, g, h, ki, gi, hi
- t, d, n
- l, li
- wszystkie samogłoski, w tym również samogłoski nosowe: ą, ę chociaż dziecko ma prawo jeszcze zamieniać a na o; e na a oraz i na y.

Pod koniec tego okresu mogą pojawiać się już głoski s, z, c, dz a nawet sz, ż, cz, dż oraz r. Wymienione głoski czasem zastępowane są innymi, łatwiejszymi na przykład sz zastępowane jest przez s.

Dziecko 4-letnie powinno wybrzmiewać głoski s, z c, dz. Nieprawidłowością jest zamiana ich na ś, ź, d, dź. Pojawia się głoska r, chociaż jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić. Głoski sz, ż, cz, dż, ma prawo zamieniać na s, z, c, dz. Dziecko 4 – letnie powinno wymawiać następujące głoski: samogłoski: a, ą, e, ę, o, i, y, u oraz spółgłoski: p, pi, b, bi; m, mi, ł; f, fi, w, wi; t, d, n, ni; l, li, j; si,zi,ci,dzi; k,ki,g,gi;ch,chi;

Mowa dziecka 5 letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Dziecko zaczyna wymawiać sz, ż, cz dż lub utrwalać ich wymowę. Ponadto głoska r powinna być już wymawiana prawidłowo, ale często pojawia się dopiero w tym okresie. Dziecko  
5 – letnie powinno wymawiać następujące głoski: samogłoski: a, ą, e, ę, o, i, y, u oraz spółgłoski: p,pi,b,bi; m, mi, ł; f, fi, w, wi;  t, d, n, ni; l, li, j; si, zi, ci, dzi; k, ki, g, gi; ch, chi; s, z, c, dz; sz, ż, cz, dż.

 

Aby stymulować mowę dziecka należy pamiętać, że:

  • wypowiedzi osób dorosłych są dla dziecka wzorem, dlatego powinny być zawsze poprawne, a głoski wymawione prawidłowo
  • na wszystkie pytania dziecka, należy odpowiadać cierpliwie i wyczerpująco. Pobudza to nie tylko rozwój mowy, ale również intelektu
  • należy zwracać uwagę na prawidłowy sposób oddychania podczas spoczynku. Dziecko powinno oddychać przez nos.
  • czytamy dziecku książeczki oraz rozmawiamy o ich treści
  • oglądamy ilustracje, prosimy o wskazywanie wybranych obrazków, o nazywanie, np.: zwierząt, sprzętów domowych itd., znajdujących się na obrazkach
  • rozmawiajmy z dzieckiem, opowiadajmy o tym, co aktualnie robimy, przy okazji wykonywania codziennych czynności, na przykład ubieranie się, spacer
  • wszelkiego rodzaju zabawy ruchowe, takie jak pełzanie, bieganie, podskoki naprawdę pomagają, choć wydaje się to nieprawdopodobne w rozwoju mowy.